کمردرد چیست ؟
کمر درد چیست؟
مشکل و شکایت موضوع شایعی است که بسیاری از افراد در طول زندگیشان با آن مواجه شده اند، بطوریکه آمار نشان میدهد که ۸۰٪ از مردم دنیا در دوران زندگی خود حداقل یک بار هم شده به علت کمردرد به پزشک متخصص مراجعه کرده اند و جالبه بدونید که گرچه علل کمردرد در بسیاری از بیماران از طریق درد مکرر بیمار، آزمون های بالینی و آزمایشگاهی و همچنین بخش تصویر برداری پزشکی به راحتی قابل تشخیص و درمان است، ولی به دلیل شایع بودن دردهای ناحیه کمر و عوامل گوناگونی که در بوجود آمدن آن نقش دارند، تشخیص علت اصلی کمردرد چندان کار راحتی نیست و به دلایل مختلفی برمیگردد.
لازم به ذکر است که در ستون فقرات، درصورت ضایعه و درگیرشدن عناصر حساس به درد همچون ماهیچه ها و تاندون آنها، رباط ها، فاسیا، مفاصل بین مهره‌ای پشتی (مفاصل فاست یا آپوفیزیال)، اعصاب نخاعی و ریشه های آنها، عروق خونی و طناب نخاعی به هر علتی، احتمال باعث بوجود آمدن درد را دارد که ممکن است در همان ناحیه یا نقاط دورتری به شکل دردهای تیرکشنده در بیمار احساس گردند که خوشبختانه در قرن های اخیر اگرچه بشر توانسته با پیشرفت علم های مختلفی از جمله صنعت داروسازی و اختراع انواع واکسن ها بر بسیاری از بیماری های عفونی راه حل های باورنکردنی را بسازد، اما به دلیل تغییرات روش های زندگی و صنعتی شدن جوامع و به دنبال آن تبدیل کارهای بدنی به کارهای فکری و اداری، افزایش ساعات اشتغال افراد، وضعیت نامناسب فیزیکی بدن درحین کار، رژیم های غذایی نادرست، عدم استراحت کافی و افزایش استرس های روحی، یک سری از بیماری ها در دنیا نسبت به گذشته چنان پیشرفت داشته اند که باعث نگرانی همه شده است که در میان این بیماری ها مشکلات ستون فقرات مخصوصا کمر درد، بالاترین میزان را به خود اختصاص داده است ؛ همچنین به جرات می توان گفت که علت اصلی این کمر دردهای زیاد تغییر شیوه زندگی از زندگی پر تحرک و پر فعالیت به سمت کم تحرکی و پشت میز نشینی و عدم تطابق صحیح وضعیت بدن با این نوع زندگی های جدید و مدرن است.
عوامل بروز کمر درد
کمر دردهای مکانیکی در اصطلاح شامل آن دسته از بیماری هایی هستند که در اثر و با به واسطه یک عامل مکانیکی همانند ضربه، حرکات فیزیکی نامناسب، کم بودن قدرت عضلات و یا فشار بیش از حد به ناحیه ستون فقرات کمری در اثر بد قرار گرفتن وضع بدنی در حالت های نشسته و ایستاده بوجود می آیند و این دسته از بیماری ها ۹۰% از علل کمر درد را به خود اختصتص داده اند و نکته جالبی که باید بدانید این است که به راحتی قابل پیشگیری هستند که که در زیر سعی کرده ایم علل های بروز آن ها را برایتان شرح دهیم.
۱ – قرار گرفتن در وضعیت های نامناسب بدنی
وضعیت نامناسب ایستادن : در اصل قرار گرفتن در وضعیت نامناسب هنگام ایستادن، باعث ایجاد افزایش یا کاهش قوس های ستون فقرات و یا انحراف جانبی آنها می گردد که در هر صورت باعث بروز کمردردهای شدید در فرد می شود.
وضعیت ایستا : دومین وضعیت، وضعیت ایستا و بدون هیچ حرکتی به خصوص وقتی که نامتقارن و کج نیز باشد، برای ستون فقرات بسیار مضر میباشد که این حالت در کار با ماشین آلات، که نیاز به قرار گرفتن در یک وضعیت ثابت و نامتقارن به مدت طولانی داشته بسیار زیاد اتفاق می افتد و این را بدانید که اگر اصلاح نشود می تواند باعث دردهای قابل توجهی در ناحیه کمر بشود ؛ لازم به ذکر است که افرادی که کارشان با کامپیوتر است به طور مداوم در یک وضعیت ایستا هستند به طوریکه سر خم میشود، دست ها بر روی صفحه کلید گرفته و تنها انگشتان دست حرکت دارند و این حالت متاسفانه با فشار بر نواحی شانه ای و انقباض ممتد عضلات گردن و کتف به همراه است و غالبا این افراد از درد در ناحیه شانه های خود شکایت میکنند، در صورتی که صفحه کلید در سمت چپ و صفحه کامپیوتر در سمت راست کاربر قرار گرفته به طوری که وی مجبور باشد در طی روز مدام سرش را حرکت دهد و یا اینکه صفحه کلید بالاتر و یا پایین تر از ارتفاع استاندارد خود قرار بگیرد، فشار مکانیکی وارد بر ستون فقرات بیشتر شده و باعث آسیب بیشتری خواهد شد و به دنبال آن وضعیت نادرست و اشتباه در نشستن، خم شدن های طولانی از ناحیه کمر، چمباتمه زدن به مدت های طولانی و خم و راست شدن مکرر نیز از دلایل دیگر این درد کمر است.
۲ – کاهش تحرک
در اصل کاهش تحرک یعنی عدم استفاده یا کاهش دامنه طبیعی حرکات ستون فقرات و عدم استفاده فعال از این عضو است که منجر به سفتی و کاهش خاصیت ارتجاعی می شود و از طرفی باعث آتروفی (لاغر شدن) عضلات نگهدارنده ستون فقرات میشود، جالبه بدونید که عضلات ضعیف و لاغر، قدرت حمایت از ستون فقرات کمری در شرایط مورد نیاز مثل بلند کردن جسم سنگین از روی زمین را نخواهند داشت و در نتیجه باعث بروز کمردرد میگردد، این وضعیت با ورزش و فعالیت در کل دامنه حرکتی ستون فقرات، فیزیوتراپی و تقویت عضلات نگهدارنده قابل جبران میباشد و البته کاهش دامنه حرکات مفصلی امکان دارد ناشی از عوامل دیگری همچون اسکار سوختگی و علل مادرزادی (مانند جوش خوردن دو مهره) نیز باشد و یا برای مثال افرادی که محدودیت حرکتی دارند و به خاطر فشارهای غیر معمول مفاصل دیگر نظیر ران و زانو، بیشتر از بقیه دچار پشت درد می شوند ؛ برای مثال مهم است بدانید که اگر زانوها یا ران ها درست راست نشوند، فرد ناخداگاه به جلو متمایل می شود و این حالت فشار غیر معمولی به ستون فقرات وارد کرده و در دراز مدت باعث بروز درد می شود.
۳ – بهبود ناکافی
برای مثال اطلاع داشته باشید که عدم بهبود کامل بعد از یک حمله کمر درد ناشی از اسپاسم عضلانی که منجر به کاهش گودی کمر شده است، می تواند باعث کاهش تحرک ستون فقرات نیر بشود و در این مورد، بهترین درمان، انجام تمرینات ورزشی به طور مدام و جدی و تحت نظر پزشک جهت اصلاح گودی کمر و بازگشت به وضعیت طبیعی می باشد.
۴ – استرس ناشی از کار
نیرو و ارتعاش : در ابتدا بدانید که نیرو و ارتعاش تولید شده توسط ابزار گوناگون، از طریق دست ها و یا اندام دیگر به بدن انتقال داده می شود و باعث فشارهای غیر معمول به خصوص در اطراف گردن و شانه ها می شود؛ برای مثال کار با دریل های بادی، چکش زدن مداوم، پوشیدن دستکش های سنگین و یا رانندگی طولانی به خصوص با وسایل نقلیه سنگین از قبیل تراکتورها، یک نیروی ارتعاشی قوی را به بدن منتقل میکند که با افزایش فشار عمودی به دیسک های بین مهره ای سبب آسیب های جدی به آنها و بروز کمردرد می شود.
توالی و تداوم کار : توجه داشته باشید که کارهای سنگین و مداوم در یک وضعیت ثابت و بدون تغییر برای ستون فقرات بسیار آسیب پذیر است، به خصوص در مشاغل صنعتی که فرد نیروی بسیار زیادی برای انجام کار بکار می برد، بهتر است زمانی هر چند کوتاه به استراحت اختصاص بدهد تا از آسیب های ناشی از کار سنگین بر ستون فقرات بکاهد.
۵ – چاقی
علت مهم بعدی وزن زیاد است که در اصل مشکل شایعی است که گریبان گیر بعضی از افراد جامعه میباشد، در اصل این مورد صرف نظر از شکل ظاهری که یک مقوله شخصی بوده، عوارض ناشی از چاقی می تواند فشار حاصله بر روی قلب، تمایل به افزایش فشار خون، آسیب به ستون فقرات (بخصوص ناحیه کمر) و … باشد که همگی قابل توجه هستند، مهم است اطلاع داشته باشید که آسیب حاصل از چاقی بر ستون فقرات کمری بلافاصله قابل تشخیص نمیباشد، بلکه به مرور زمان درد ناشی از آن بیشتر در ناحیه لگن و زانوها احساس می شود و شایع ترین شکل آسیب به صورت افزایش گودی کمر در اثر حجم زیاد شکم و آویزان بودن آن میباشد و این حالت به مرور باعث بوجود آمدن کمردردهای شدید و مزمن میگردد که البته در حاملگی نیز شایع بوده ولی باید توجه داشته باشید که مدتی بعد از پایان حاملگی، ستون فقرات به شکل طبیعی خود برمی گردد ولی در مورد چاقی مزمن این موضوع صدق نمی کند و یکی از دلایل و نتیجه قطعی چاقی عدم تحرک است به طوریکه افزایش حجم بافت نرم موجب قطع حرکات مفصلی در انتهای دامنه طبیعی حرکتشان می شود و تمامی مفاصل به خصوص مفاصل ران و زانوها درگیر میشوند و در ادامه توانایی تحرک در کل دامنه حرکتی شان را از دست خواهند داد، ضمنا افراد چاق بیشتر از بقیه به آرتروز مهره های کمری مبتلا می شوند و در نتیجه در افراد چاق، کاهش وزن اولین و مهم ترین اقدام در درمان کمردرد است.
روش های پیشگیری کمر درد را بشناسید
در ابتدا لازم دونستیم به شما بگوییم که پیشگیری از صدمات ناحیه کمر به مراتب آسانتر از معالجه آن است، امروز روز اکثر متخصصان بر این اعتقادند که ورزش هایی مثل پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری در بهبود کمردرد نقش بسزایی دارد، زیرا این روش ها باعث تقویت عضلات اطراف ستون فقرات و مفاصل و باعث تعادل و تناسب بدن هم شده و اینکه این روزها متاسفانه ما انسان ها به جای پیاده روی یا دوچرخه سواری از اتومبیل استفاده میکنیم ، بنابراین همین موضوع عضلات پاهای ما را ضعیف کرده و عملکرد قلب و ریه نیز به طور موثر کاهش می یابند و اینکه با ورزش می توانید شما عضلات را تقویت کنید و فشار وارد بر ستون فقرات را کاهش دهید و مفاصل را متحرک نگه بدارید، علاوه بر این با ورزش عملکرد قلب و ریه نیز بهبود می یابد؛ در ادامه ناراحتی های ماهیچه و رباط ها امکان دارد در اثر کار سنگین وزیاد خم شدن و بلند کردن اشیا با روش نادرست، چرخیدن و پیچش ناگهانی کمر، سقوط و زمین خوردن یا حتی ایستادن نادرست اتفاق بیفتد و از جمله مواردی که برای پیشگیری از کمردرد باید حتما رعایت کنید را به ترتیب در زیر برای شما آورده ایم.
۱ – هنگام ایستادن، راه رفتن و بخصوص نشستن سعی کنید پشت شما کاملا صاف باشد. (سر خود را بالا بگیرید، شکم را به داخل کشیده و قفسه سینه را در حالت استراحت قرار دهید)
۲ – هنگام ایستادن و راه رفتن، انگشت پاها ها تا حد امکان به سمت جلو قرار بدهید تا بیشتر وزن روی پاشنه ها تحمیل بشوند و وزن خود را به طور مساوی بر روی هر دو پا تقسیم نمایید و هرگز به عقب خم نشوید.
۳ – حتی الامکان از پوشیدن کفش های پاشنه بلند خودداری کنید.
۴ – هنگام نشستن در خانه، محل کار یا ماشین باید پشتتان را به جایی تکیه دهید در این هنگام حوله ای را لوله کنید و در ناحیه کمری قرار دهید یا حتی می توانید از یک بالش کوچک استفاده کنید و در صورت امکان در حالت نشسته یک یا هر دو زانو بالاتر از سطح ران ها قرار بگیرند و این مساله بخصوص در هنگام رانندگی (با جلو کشیدن صندلی راننده) یا هنگام نشستن در اتومبیل به عنوان مسافر اهمیت زیادی دارد و سعی کنید بیش از یک ساعت نشینید.
۵ – سعی کنید اجسام را به طور صحیح از زمین بلند کنید و نیز حین بلند کردن اشیا باید به صورتی باشد که فشار ناگهانی و شدید به کمرتان وارد نشود و نیز صحیح بلند کردن، یعنی با حفظ راستای ستون فقرات از زانو و عضلات قوی پا استفاده کردن است و اگر اشیائی مورد نظر وزن زیادی را دارند از بلند کردن آن خودداری کنید و از فرد دیگر کمک بگیرید و اگر باید چیزی را بلند نمایید آن را به تنه خود نزدیک کنید، تا فشار وارده بر کمرتان حداقل شود و هرگز بار را از ناحیه کمر به بالا نبرید.
۶ – سعی کنید حتما تخت راحتی داشته باشید، طاق باز و با زانوهای خم بخوابید یا به پهلو خوابیده و یکی از دو زانو را خم کنید و از یک بالش بین زانوهایتان استفاده نمایید و اگر هرروز با کمردرد از خواب بلند شدید، به احتمال خیلی زیاد تخت شما خیلی سفت یا خیلی نرم است و سعی کنید هرگز به روی شکمتان نخوابید و اگر چاره ای جز خوابیدن روی شکم ندارید، از یک باش زیر ناحیه لگن استفاده نمایید و برای خوابیدن لبه تخت بنشینید و از پهلو بخوابید و برای بلند شدن نیز به پهلو چرخیده و با کمک دستها بلند شوید.
۷ – مورد بعدی اینکه اگر کارهایی مانند باغبانی برعهده دارید که مستلزم به جلو خم شدن باشد، بعد از پنج دقیقه بایستید و همچنین می توانید کمی به عقب خم بشوید و در این صورت تمامی اعضایی که مدتی در اثر به جلو خم بودن تحت فشار قرار گرفته بودند، کشیده می شوند و شما احساس راحتی می کنید.
۸ – همیشه سعی کنید از چاقی پرهیز نمایید و یک رژیم غذایی متنوع و متعادل که شامل مقادیر زیادی میوه و سبزیجات تازه است، برای خود داشته باشید و نیز مصرف انواع چربی، شیرینی و نمک را در برنامه غذاییتان کم کنید.
۹ – لطفا از کشیدن سیگار اجتناب نمایید ، زیرا سیگار خطر پوکی استخوان را بسیار افزایش می دهد و نیکوتین موجود در سیگار از طریق تداخل با مواد غذایی که به دیسک های مهره های کمری می رسند آنها را آسیب پذیرتر می کند.
۱۰ – سعی کنید برای جلوگیری از خشکی پشت به صورت مرتب ورزش را در برنامه روزانتون قرار دهید و نیز پیاده روی، شنا و … به شما کمک خواهند کرد و اینکه اگر پیاده روی یا دویدن را انتخاب کردید کفش مناسب به پا کنیدو در ادامه در این موارد سخت گیری نکنید و مقدار ورزش را به تدریج افزایش بدهید، تنها ۵ دقیقه نرمش روزانه بهتر از یک ساعت و یک بار نرمش در هفته است.
